Planując nowe przedsięwzięcie, jak w każdym procesie planowania, nie sposób przewidzieć wszystkich okoliczności i możliwego rozwoju sytuacji. Trzeba oceniać ryzyko biznesowe w różnych obszarach planowanego działania.
Kontynuując cykl artykułów, zajmiemy się najważniejszymi rodzajami ryzyk, które należy wziąć pod uwagę podejmując decyzję o jakiejkolwiek inwestycji. Przede wszystkim należy rozważyć jakie jest ryzyko nie osiągnięcia zakładanych zysków. Kluczowym pojęciem jest tu wielkość progu rentowności nowego przedsięwzięcia. Istotne jest również rozważenie ryzyka, związanego z inwestowanym kapitałem oraz zapewnieniem płynności finansowej przedsięwzięcia.
Jak wyjaśniałam w poprzednim artykule tego cyklu, podstawą do podjęcia jakiejkolwiek decyzji powinno być z jednej strony rozpoznanie obecnych zasobów firmy, z drugiej – rozpoznanie rynku (klienci i konkurencja) i pozycji naszego nowego produktu na tym rynku (jego specyfika, jakość, konkurencyjność). Następnie należy przełożyć wszystkie te informacje na język liczb, zaplanować konieczne koszty, osiągalne przychody i możliwy do osiągnięcia zysk.
Część planowania finansowego jest bardzo ważnym elementem procesu podejmowania decyzji. Jednak, jak w każdym procesie planowania, nie sposób przewidzieć wszystkich okoliczności i możliwego rozwoju sytuacji. Dlatego niezbędne staje się również określenie i uwzględnienie przy podejmowaniu decyzji wielkości ryzyka, związanego z nowym przedsięwzięciem.
Ryzyko nie osiągnięcia zakładanych zysków
Podstawowe ryzyko biznesowe w przypadku planowania wiąże się z możliwością nie zrealizowania zakładanych zysków.
Wielkość planowanych zysków, nawet jeśli planowanie przeprowadzono bardzo dokładnie, może odbiegać od przyszłej realizacji. Dlatego warto sprawdzić jak kształtuje się ryzyko, związane z tym, że przychody ze sprzedaży nie będą tak wysokie, jak założono. Zwykle wielkością analizowaną w tym celu jest tzw. próg rentowności.
Próg rentowności określa wielkość przychodów ze sprzedaży, przy których wartość zysku firmy będzie równa zero. Oznacza to sytuację, kiedy przychody pokryją wszystkie koszty firmy. W praktyce jest to więc najniższa akceptowalna wartość przychodów. Ich spadek poniżej tej wielkości oznaczałby ponoszenie strat. A więc, nawet jeśli byłoby to przejściowe zjawisko, wymagałoby dodatkowego zasilenia firmy kapitałem.
Próg rentowności jest wielkością obliczaną dla okresu, kiedy produkt został wdrożony do regularnej sprzedaży. Oznacza odpowiedni stosunek wskaźnika kosztów zmiennych do wartości kosztów stałych, związanych z przedsięwzięciem.
Koszty stałe to te wszystkie koszty, które są ponoszone regularnie przez przedsiębiorstwo, niezależnie od tego, czy cokolwiek zostało sprzedane czy też nie. Są to więc koszty czynszów, leasingów, płac pracowników administracji, koszty utrzymania biura itp. Koszty zmienne natomiast, to te wszystkie koszty, które pojawiają się tylko w momencie sprzedaży, np. koszt zakupu sprzedawanych towarów, koszt ich transportu i montażu, prowizja dla handlowców. Jeśli firma nie sprzeda ani jednego produktu, to nie poniesie też kosztów zmiennych.
Szacując wielkość ryzyka związanego z działalnością gospodarczą, menedżer powinien więc znać:
- Wielkość najmniejszych możliwych przychodów ze sprzedaży (np. w ujęciu miesięcznym), które nie powodują ponoszenia strat;
- Wielkość niezbędnych comiesięcznych wydatków, które będzie musiał finansować, jeśli działalność nie przyniesie żadnych przychodów.
Decyzja o podjęciu (lub nie) nowej działalności gospodarczej powinna więc wynikać m.in. z oszacowania prawdopodobieństwa osiągnięcia zakładanych przychodów ze sprzedaży (a więc i zysków) w zestawieniu z ryzykiem osiągnięcia najniższych akceptowalnych (lub zejścia poniżej tej wielkości) przychodów ze sprzedaży.
Ryzyko kapitałowe
Ryzyko kapitałowe to kolejne z ryzyk, związanych z planowaniem działalności. To niezwykle istotne ryzyko biznesowe dotyczy sytuacji, w której w krytycznym momencie inwestycji zabraknie środków na jej kontynuację.
Ryzyko kapitałowe wiąże się przede wszystkim z obliczeniem prawidłowo wielkości koniecznego kapitału. Wielu przedsiębiorców może mieć problem z właściwym oszacowaniem niezbędnych nakładów. Muszą one uwzględniać nie tylko najbardziej widoczne inwestycje w środki trwałe. Dodatkowo trzeba uwzględnić pomniejsze wydatki na rozpoczęcie działalności, uruchomienie biur, rozpoczęcie akcji marketingowej i zorganizowanie sprzedaży. Te z pozoru drobne wydatki w sumie mogą dawać znaczne kwoty, których nieuwzględnienie spowoduje powstanie problemów już na starcie całego przedsięwzięcia.
Kolejnym ważnym elementem, który musisz uwzględnić przy obliczaniu nakładów kapitałowych jest wielkość niezbędnej rezerwy na koszty stałe, które będą musiały być ponoszone w początkowym okresie (jego długość zależy od rodzaju inwestycji) niezależnie od tego, czy przedsięwzięcie będzie przynosić przychody czy też nie.
Ryzyko kapitałowe, określane poprzez wielkość inwestowanego kapitału, może być porównywane z prawdopodobieństwem osiągnięcia sukcesu całego przedsięwzięcia i adekwatnie szacowanym zyskiem z zaangażowanego kapitału. Najczęstszy sposób szacowania zysku z kapitału zostanie przedstawiony w kolejnym artykule cyklu.
Ryzyko utraty płynności biznesu
O ryzyku, związanym z zachwianiem płynności finansowej nowego przedsięwzięcia, pisaliśmy już w pierwszym artykule tego cyklu. Nawet przy najdokładniej zaplanowanych przychodach i kosztach niezbędne jest również uwzględnienie przesunięcia w czasie między początkowymi wydatkami a wpływami gotówki. Z prawidłowo przygotowanego planu przepływów pieniężnych może niekiedy wyniknąć potrzeba większego dokapitalizowania inwestycji niż wynikało z początkowych szacunków na podstawie tylko analizy rachunku wyników.
Analizując ryzyko biznesowe…
Planowanie, a szczególnie planowanie nowego przedsięwzięcia, obarczone jest możliwością popełnienia mniejszych lub większych błędów, ryzykiem nie spełnienia się założeń i w efekcie – nie osiągnięcia zakładanych rezultatów. Rozważenie różnych obszarów ryzyka nie musi prowadzić do odstąpienia od podjęcia decyzji o nowej inwestycji. Najczęściej potrzebne jest do uwzględnienia ryzyka w planach i bardziej świadomego podjęcia odpowiednich decyzji lub nawet zawczasu podjęcia kroków zaradczych.
W kolejnym artykule tego cyklu zajmiemy się najczęściej wykorzystywanymi wskaźnikami do oceny opłacalności inwestycji.
Polecam pozostałe artykuły z tej serii:
- Jak podjąć decyzję o nowym przedsięwzięciu? – plan biznesu
- Jak podjąć decyzję o nowym przedsięwzięciu – wskaźniki NPV i IRR #3
- Jak podjąć decyzję o nowym przedsięwzięciu – analiza SWOT #4
Jeżeli chcesz pogłębić temat opracowywania biznes planu dla inwestora, to polecam artykuł Jak napisać dobry biznes plan? Natomiast o źródłach kapitału na finansowanie nowego przedsięwzięcia pisałam w artykule Kapitał na rozwój Twojego przedsiębiorstwa – 5 najważniejszych źródeł
Fot.: © fotomek / Fotolia
