Wartości firmy i etyka w biznesie – dlaczego warto o nie dbać?

Przeczytasz w 10 minut

Dlaczego etyka w biznesie jest ważna? Czym są wartości firmy? Cynik mógłby powiedzieć, że to śliski temat. Albo że kierowanie się szlachetnymi zasadami w biznesie po prostu nie opłaca się. Czy tak jest naprawdę?

Przede wszystkim warto sobie wyjaśnić czym są wartości firmy oraz podstawowe nieporozumienie z nimi związane. Kodeks etyki firmy oraz zapisane w nim wartości pozostaną tylko literą na papierze. O ich pozytywnym wpływie na Twój biznes możemy mówić dopiero wtedy, kiedy są realne i przenikają codzienne życie firmy. Podobnie zresztą jest z wizją i misją firmy.

W tym artykule wytłumaczę czym są wartości firmy, z czego wynikają i dlaczego to ważne, żebyś miał świadomość jakie są Twoje wartości. Porozmawiamy też o tym, czy etyka w biznesie się opłaca.

Wartości firmy to Twoja osobista sprawa, a nie kawałek papieru

Niektóre firmy spisują misję, wizję i kodeks etyki firmy, niektóre wieszają nawet te dokumenty na ścianach. Czy to pomaga? To zależy.

Na pewno pomaga kierownictwu. Bo jeśli coś jest spisane, to znaczy, że jest określone. Można to zmienić (na piśmie), można o tym dyskutować i odwoływać się do tego.

Praktyka jednak pokazuje, że znacznie ważniejsze jest to, co pozostaje niezapisywalne. Dużo lepiej działa firma, która nawet nie ma dokumentów takich, jak kodeks wartości firmy czy misja, ale w której wszystkie działania kierownictwa i pracowników są odzwierciedleniem podstawowych wartości takich jak uczciwość, szacunek, zaangażowanie, determinacja lub innych.

Każda firma jest jak organizm i każda jest nieco inna.

Dlatego zestawy wartości, którymi posługuje się zespół mogą być krańcowo różne. Bywają przedsiębiorstwa, w których, niezależnie od tego, co jest spisane, królują spryt, pośpiech i szybki zysk. Nie ma znaczenia, co jest na papierze, ważne jest to, co FAKTYCZNIE realizuje się w codziennym działaniu.

Czym są wartości firmy?

Wartości firmy to jej główne zasady działania. Pozytywne wyznaczniki tego, jak chcemy, żeby działał, reagował i podejmował decyzje każdy członek zespołu. Kiedy zasady firmy są jasno wyartykułowane i ustalone, a na dodatek – faktycznie wdrożone wtedy stanowią swoisty uniwersalny kierunkowskaz w każdej biznesowej sytuacji.

 

Wartości firmy to jej główne zasady działania

Wartości firmy nie są oderwane od innych aspektów niematerialnych biznesu. Kiedy wiesz, według jakich wartości (zasad) chcesz, żeby działała Twoja firma, to misja firmy, czyli jej główny sens działania powinna być spójna z tymi wartościami. A wizja przyszłości firmy jest tylko fizycznym odzwierciedleniem realizacji ustalonej misji i wartości firmy.

Misja firmy to Twoje DLACZEGO. To sens pracy dzień po dniu. Sens istnienia Twojej firmy. To odpowiedź na pytanie: W jaki sposób to, co robimy pozwala sprawić, że świat stanie się lepszy? W jaki sposób zmieniamy świat? Dlaczego robimy to, co robimy i w taki sposób, jak robimy?

Misja firmy to Twoje dlaczego

Zasady działania firmy, aby faktycznie były obowiązujące zawsze i w każdej biznesowej sytuacji powinny być zanurzone w kulturze organizacyjnej firmy. Kultura organizacyjna to znacznie głębsze zjawisko, ale jeśli chcesz ją świadomie tworzyć, to warto najpierw mieć jasno określone wartości firmy.

Czym jest kultura organizacyjna - infografika

Przykładowe wartości firmy

Każda firma może dobrać sobie nieco inny zestaw kluczowych wartości firmy. Zwykle jest to nie więcej niż 5-6 wartości, które są uniwersalne w różnych obszarach działania biznesu. Poniżej wymieniam kilka przykładowych (możesz z nich wybrać wartości, które są dla Ciebie ważne):

  • jedność,
  • uczciwość,
  • empatia,
  • elastyczność i szybkość działania,
  • długoterminowa perspektywa,
  • otwartość,
  • innowacyjność,
  • bycie pionierem,
  • szacunek dla jednostki,
  • kreatywność,
  • samodoskonalenie,
  • prostota,
  • skromność,
  • podejmowanie ryzyka i otwartość na wyzwania,
  • bezpieczeństwo,
  • bezwzględna jakość,
  • zyskowność,
  • doskonałość w detalach,
  • ciężka praca.

Jak widzisz, niektóre z tych wartości są nawet sprzeczne. Możesz wybrać wiele innych. Każda firma może kierować się innym zestawem. Najważniejsze, aby świadomie wybrać kluczowe wartości firmy, które odpowiadają Tobie i będą kierunkowały działanie Twojej firmy.

Biorąc pod uwagę, że każda z tak krótko określonych wartości (zwykle jednym słowem), może być różnie interpretowana przez różne osoby, zwykle zestaw wartości firmy uzupełnia się krótkim jednozdaniowych wyjaśnieniem, co rozumiemy przez daną wartość.

Czym jest etyka w biznesie i czy się opłaca?

Deklarowane wartości firmy najczęściej są pozytywne i etyczne. Etyczne postępowanie wydaje się szlachetne i chlubne. Można być dumnym z tego, że nasz biznes jest etyczny, zrównoważony, społecznie zaangażowany.

Jednak jest też wielu przedsiębiorców, którzy uważają, że biznes to twarda gra, w której nie ma miejsca na etykę i skrupuły. Jest to tylko kwestia różnicy w spojrzeniu. Ja stoję na stanowisku, że etyczny biznes jest nie tylko bardziej wartościowy pod różnymi względami, ale też bardziej opłacalny.

Etyka w biznesie daje wiele korzyści - infografika

  1. Biznes, który kieruje się etycznymi zasadami pozwala pracownikom utożsamiać się z nim. Nie powoduje w nich dysonansów wewnętrznych, które wyczerpują psychicznie i powodują niechęć do wykonywanej pracy. To nie tylko uwalnia sporo energii na samą pracę, ale szlachetna misja firmy, spójne z nią i naprawdę obowiązujące wartości dają też niewiarygodną motywację całemu zespołowi. Ludzie dostają skrzydeł, bo czują sens tego, co robią.
  2. Świadomość społeczna rośnie, a klienci coraz częściej zwracają uwagę na zasady, którymi kieruje się dana firma. Ważne staje się już nie tylko to, jaki produkt dostarcza, ale też w jaki sposób go wytwarza, jakimi wartościami firmy się kieruje, czy dba o zrównoważony rozwój i czy jest odpowiedzialna społecznie. Klienci w swoich wyborach konsumenckich zwracają na to uwagę, co oznacza, że etyka w biznesie staje się jedną z przewag konkurencyjnych.
  3. Utrzymywanie pozytywnego wizerunku firmy czy marki, kiedy zasady, którymi faktycznie się kieruje są niezbyt szlachetne (nieetyczne) wymaga większych wysiłków PR, nakładów czasu, pieniędzy i energii, które mogłyby być spożytkowane na rozwój biznesu.
  4. Prowadzenie biznesu według niezbyt etycznych zasad to broń obosieczna. Kiedy w firmie obowiązuje zasada, że można kłamać, oszukiwać i manipulować, to oznacza, że równie dobrze może ją zastosować szef w stosunku do podwładnych, jak i oni w stosunku do klientów, dostawców lub otoczenia. Ale ta sama zasada będzie rządzić relacjami w zespole, czyli trudno o współpracę w takiej sytuacji. Ta sama zasada będzie też stosowana przez pracowników w relacjach z firmą i przełożonym – przez kłamstwa, manipulacje i nadużycia. To nie tyle wyraz złych charakterów załogi, co przyjętych nadrzędnych wartości firmy.

Twoje podejście i sposób myślenia wpływają bezpośrednio na wartości firmy

Wspominałam wcześniej, że szukając zestawu wartości firmy powinieneś kierować się wartościami, które są bliskie Tobie. To bardzo ważne, bo przedsiębiorca zawsze nadaje ton swojej firmie. Odbywa się to na zasadzie MODELOWANIA, mechanizmu, który dokładnie opisałam w artykule o kulturze organizacyjnej firmy.

Zastanawianie się nad wartościami Twojej firmy powinieneś zacząć od siebie.

  • Co Cię napędza? Co tak naprawdę jest dla Ciebie ważne w biznesie?
  • Jakie są Twoje motywacje i priorytety, nie tylko w biznesie, ale też w życiu?
  • Na ile Twoja praca jest dla Ciebie ważna? Co jest w niej najważniejsze?
  • Dlaczego i po co pracujesz?

Pytania o wartości firmy, to także pytania o Twoją mentalność i podejście

Mentalność człowieka, to nie to samo, co jego wartości, ale z mentalności wiele wartości wynika. Mówiąc o wartościach – często przede wszystkim przychodzą na myśl głównie wzniosłe ideały, uczciwość, opieka nad klientem, jakość i tak dalej. Łatwo się w tym pogubić i zaplątać w nasze wyobrażenia i życzenia (oraz ego).

Wziąć to, co chcielibyśmy, żeby było, a nie to co faktycznie kieruje naszymi działaniami. Warto więc zacząć od spojrzenia na samego siebie w różnych sytuacjach i na to, jakie mamy podejście, jaką postawę do różnych okoliczności. Nasze wartości będą się wyrażały w naszych przekonaniach o świecie, działaniach i decyzjach.

Na przykład, kiedy jestem przekonana, że wszystkiego brakuje i biznes polega na walce o przetrwanie, to raczej wartością przyświecającą mojej firmie nie będzie szczodrość i hojność. Kiedy wierzę, że aby do czegoś dojść trzeba kraść i oszukiwać, to wartością mojej firmy nie będzie uczciwość. Poniżej podaję kilka przykładów jak Twoje przekonania o świecie i podejście do świata mogą wpływać na wartości, jakimi faktycznie kierujesz się w życiu.

Postawa obfitości czy mentalność braku

Mentalność braku jest zbiorem specyficznych przekonań o świecie, o życiu, o relacjach z ludźmi, o pracy, o zasobach, w których zakładasz, że wszystko jest ograniczone. Zawsze brakuje pieniędzy, czasu, zasobów. Jeśli ja coś mam, to dla kogoś innego zabraknie. To bardzo popularne podejście i rzutuje na wszystkie Twoje działania, decyzje, podejście do biznesu. Pisałam o nim obszernie w artykule Mentalność braku hamuje Twój biznes! Czyli co zrobić, kiedy brakuje Ci pieniędzy, czasu i możliwości.

Wartości firmy, które mogą być powiązane z takim podejściem mogą koncentrować się na bezpieczeństwie, zyskowności czy prostocie.

Podejście oblężonej twierdzy

Przekonanie, że wszyscy wokół nam zagrażają, a wokół czają się oszuści i złodzieje, to kolejny zespół przekonań, które są dosyć popularne. Automatycznie tym, co przyświeca Twoim działaniom staje się nieufność, kontrola, podejrzliwość. W takiej sytuacji w Twoim zestawie kluczowych wartości firmy raczej nie znajdzie się otwartość na innych ani zaufanie.

Podejście ofiary

Kiedy w wielu sytuacjach Twoją pierwszą myślą jest, że znowu ktoś nas skrzywdził, sprawił nam problem, znowu ktoś spowodował kłopoty, to jest to postawa ofiary. W takiej sytuacji odruchowo zawsze szukasz winnych, wpadasz sam w poczucie winy. Ale też masz poczucie, że niewiele od Ciebie zależy. To na pewno nie jest postawa sprzyjająca innowacyjności i ryzyku (bo tak wiele może się nie udać i niewiele od nas zależy).

Jak Twoje osobiste przekonania i podejście wpływają na wartości firmy?

Niezależnie od tego, jakie wartości zadeklarujesz jako podstawowe w Twojej firmie, Twoje faktyczne wypowiedzi, decyzje i działania będą zawsze pokazywały Twoje rzeczywiste przekonania i postawę wobec życia. A pracownicy będą naturalnie poddawali się faktycznie wyznawanym przez Ciebie wartościom, a nie tym deklarowanym.

Jak widzisz bycie liderem wymaga sporej inteligencji emocjonalnej i samoświadomości. Może być Ci trudno samemu zdefiniować jakie są Twoje głębokie przekonania i wartości, bo każdemu z nas zwykle brakuje do tego odpowiedniego dystansu. Każda z postaw, które wymieniłam wyżej to złożony zestaw przekonań, który wymagałby szerszego omówienia. Taką pracę wykonuję w razie potrzeby z moimi klientami indywidualnymi lub w programach grupowych, takich jak ten.

Jak wartości firmy pomagają w rozwoju biznesu i osiąganiu lepszych rezultatów?

Jest wiele obszarów działania firmy, w których istnienie jasno określonych wartości firmy pomaga Ci osiągnąć spójność działań i synergię efektów.

Ale, jak już podkreślałam, Twoja postawa jest wzorem dla postaw pracowników. Oszukiwanie fiskusa lub klientów, szukanie na siłę oszczędności, niefrasobliwość i niedbałość albo brak szacunku, stojące w sprzeczności z wartościami, których wymagasz od pracowników będą działały na Twoją szkodę i szkodę Twojej firmy.

Jak robisz jedną rzecz, tak robisz wszystkio

1.     Standardy prowadzenia biznesu i wyznaczniki podejmowanych decyzji

Kiedy wartości firmy są jasno określone, zakomunikowane pracownikom, przypominane i faktycznie wdrożone w codzienne działania, to te działania stają się automatycznie spójne. Wizerunek firmy kształtuje się sam, zgodnie z faktycznymi wartościami. Wartości firmy wyznaczają standardy prowadzenia biznesu w każdym aspekcie i na każdym poziomie.

Poczynając od wzajemnych relacji między członkami zespołu, relacji z klientami i otoczeniem, po podejmowane decyzje nawet w najdrobniejszych sprawach. Jeśli wyznacznikiem działań ma być na przykład uczciwość, to ta uczciwość obowiązuje zawsze. Jeśli wyznacznikiem działań ma być dobro klienta, to podejmowane decyzje i działania muszą być z tą wartością zgodne.

W tej sytuacji delegowanie zadań i całych obszarów odpowiedzialności staje się automatycznie prostsze, bo mamy pewność, że decyzje podejmowane na wszystkich szczeblach organizacji będą wyznaczały te same standardy i zasady. Wartości firmy stanowią ramę, która zapewnia spójność decyzji i działań na każdym szczeblu i w każdym obszarze działania firmy.

2.     Zatrudnianie pracowników i zarządzanie nimi

Jedną z większych trudności rekrutacji jest to, że zatrudniamy ludzi za kompetencje a zwalniamy za postawy. Jednak trudno byłoby określić jasno jakich postaw oczekujesz od kandydatów do pracy i jakie przyjąć kryteria wyboru kandydata, kiedy nie masz jasności, co do podstawowych zasad (czyli wartości) obowiązujących w Twojej firmie.

Polecam artykuł, o tym, jak zatrudnić dobrego pracownika.

Jasność co do wartości firmy pomaga nie tylko przy rekrutacji, ale też przy opisywaniu stanowisk i określaniu standardów pracy na każdym z nich, a także przy rozliczaniu efektów. Wartości firmy mogą też doskonale wpływać na zaangażowanie i motywację pracowników, o czym już wspominałam. Widzisz więc, że wartości firmy wspierają każdy z elementów zarządzania pracownikami.

3.     Świadome kształtowanie kultury organizacyjnej firmy

Jak już wspominałam wartości firmy są jednym ze szkieletów kultury organizacyjnej firmy. Kiedy więc wykonasz pracę związaną ze świadomym określeniem jakie te wartości są a następnie zakomunikujesz je pracownikom, to jest to jeden ze sposobów celowego kształtowania całej kultury organizacyjnej Twojej firmy.

Oczywiście niezmiernie ważne jest także dokładne przedyskutowanie z pracownikami każdej z wartości, jak ją rozumiem i w jaki sposób powinna wyznaczać codzienne działania i decyzje. Właśnie do tego pomocne są krótkie objaśnienia każdej z wartości (zwykle kilka słów, maksymalnie jedno zdanie). Wartości powinny być spisane, łatwo dostępne w każdym momencie i często przypominane.

Niezmiernie ważne jest też, aby Twoje codzienne działania i decyzje potwierdzały, że sam stosujesz te wartości firmy.

jak wartości firmy pomagają w rozwoju biznesu

Etyka w biznesie w praktycznym wydaniu

Na koniec chcę Ci opowiedzieć dwa przykłady z mojej własnej firmy, jak w codziennych niepozornych zdarzeniach dały znać o sobie moje wartości i jakie jest moje podejście do biznesu. Najłatwiej zauważyć różnicę w podejściu do tego, co jest dopuszczalne, a co nie w zderzeniu z inną organizacją lub osobą. W moim przypadku obie historie dotyczą współpracy z moimi dostawcami.

Uczciwość i prawda versus kłamstwo i „małe oszustwo”

W ramach pozycjonowania bloga zleciłam agencji usługę linkowania zewnętrznego. Ta agencja już dla mnie robiła linki tematyczne z krótkimi mini artykułami. Teraz zleciłam kolejny pakiet linków m. in. marketing rekomendacji (to nazwa używana przez agencję), czyli wpisy na różnych forach z linkami do mojej strony.

Zamówiłam, wszystko wyglądało dobrze do momentu, kiedy dostałam dokładny raport z wykonania usługi. I zaczęłam czytać. Jakieś nieznane mi osoby na różnych forach stwierdzały, że skorzystały z moich usług i polecają, bo naprawdę pomogły im w rozwoju biznesu.

Prawie spadłam z krzesła!

Kłamstwo kłamstwem pogania.

To jest poniżej moich standardów!

Oczywiście skontaktowałam się z moim opiekunem i poinformowałam go, że więcej tego rodzaju publikacji o mnie (za które zresztą płacę) sobie nie życzę.

I to jest nauka o WARTOŚCIACH w biznesie. Jeżeli dla mnie wartością nadrzędną jest uczciwość, to nie przyjmuję do wiadomości, że „marketing rekomendacji musi opierać się na kłamstwach”. Nawet, jeśli wszyscy w świecie marketingu tak przyjmują.

Druga lekcja dotyczy oczywiście tego, żeby dokładnie precyzować co zostanie zrobione w ramach tajemniczego „linkowania” i nie tylko. Jeżeli chcesz prowadzić biznes wg swoich wartości i standardów, to odpowiadasz za to, żeby sprawdzić, co robią inni ludzie w Twoim imieniu.

I wreszcie trzecia lekcja przyszła od tej agencji, która mnie obsługiwała. Mimo, że wzięłam odpowiedzialność za tę sytuację, uznałam, że skoro już tak poszło, to niech będzie, ale na przyszłość nie chcę powtórki kłamstwa, oni wyszli z propozycją, że to poprawią. Na spokojnie uznaliśmy, że się różnimy w opinii co jest dopuszczalne, a co nie.

Wpisy zostały edytowane i zmieniony ich wydźwięk na zgodny z prawdą. Tym jednym ruchem odpracowali w moich oczach całe to nieporozumienie. I to jest lekcja, że warto w biznesie nie rozliczać złotówek, uszanować opinię klienta i spełnić jego oczekiwania nawet kosztem pewnej dodatkowej pracy 🙂

Obfitość i hojność versus ograniczanie dostępu

W krótkim czasie po historii z linkami odbyłam rozmowę z twórcą platformy kursowej, którą właśnie zakupiłam. Dyskutowaliśmy o potrzebach osób prowadzących kursy.

Okazuje się, że jestem pierwszą klientką, która zgłosiła, że chciałaby móc ustawić ograniczoną ilość płatności „ratalnych” a dostęp do materiałów dać na nieograniczony czas. Żeby to dobrze wyjaśnić: podobno „standardem” jest, że dopóki płacisz, to masz dostęp, a jak przestaniesz płacić, to ten dostęp tracisz. Hmmm…

Być może to jest standard, ale nie w moim świecie. Płacisz, jednorazowo lub w kilku transzach, i masz dostęp jak długo chcesz. Nikomu niczego nie żałuję. Nie boję się, że mi zabraknie. Że mnie okradną. Że stracę. Że będę miała za mało… postów, klientów, pomysłów. W moim świecie takie ograniczenie nie istnieje. A klient, który zapłacił pełną cenę dostaje dostęp do wszystkich materiałów tak długo, jak potrzebuje lub dopóki nie zabraknie internetu.

W tym innym świecie, tym o którym słyszałam, że podobno istnieje, a dostawca platformy, z którym rozmawiałam mi o nim przypomniał, cały czas się rozglądasz kto Cię okradnie, bo wokół sami oszuści i złodzieje. Zabezpieczasz się więc, żeby klienci nie kopiowali Twoich materiałów, kasujesz za każdy dzień dostępu do nich, żeby nie stracić.

To jest różnica między mentalnością obfitości a mentalnością braku.

I to nie jest tak, że proponuję nie stawiać granic i nie dbać o swój biznes. Wyraźne granice są bardzo ważne, ale dlaczego nie stawiać ich z poczuciem obfitości?

Wartości firmy i etyka w biznesie – podsumowanie

Jak widzisz, wartości firmy i etyka w biznesie to bardzo ważny temat. Chociaż często niestety omijany i uznawany za nieznaczący, szczególnie w małych firmach. Etyka w biznesie się opłaca i stanowi niezbywalną wartość. Jasno określone i wdrożone w codzienne działanie wartości firmy pomagają w zarządzaniu nią, zwiększają spójność i efekty tego co robisz. Są osią zapewniającą sprawne działanie zmotywowanego zespołu.

Posted in Strategia i rozwój and tagged , , .

Mentor i doradca biznesowy przedsiębiorców, psycholog i doświadczony menedżer, blogerka oraz skuteczny przedsiębiorca.

Jej unikalne podejście do pracy z właścicielami biznesu polega na postawieniu w centrum człowieka - przedsiębiorcy, jego marzeń, pragnień, osobistej satysfakcji, szczęścia i wolności.

Nieprzejednana zwolenniczka wolności, miłośniczka natury, entuzjastka życia, wrażliwa i mądra kobieta.